Katalin Kariko - Nhà khoa học kiên cường đã tạo ra cơ sở công nghệ cho văcxin chống đại dịch COVID-19
Ngày đăng: 20/07/2021
(VSA) Nhờ các đợt tiêm chủng quy mô lớn, hy vọng thoát khỏi đại dịch COVID-19 của nhân loại đang đến gần. Chính công trình của một nhà khoa học còn rất ít được biết đến đã mở đường cho sự phát triển vắcxin. Đó là câu chuyện về một nhà khoa học đã đấu tranh, kiên cường chịu đựng mọi gian khó và không từ bỏ nghề.Katalin Kariko, một nhà hóa sinh người Hungary, là một trong những người tiên phong đã tạo nên công nghệ RNA thông tin (mRNA), công nghệ được các tập đoàn Pfizer/BioNTech và Moderna sử dụng để chế tạo vắcxin chống COVID-19.
Công nghệ mRNA là gì?
Hãy tưởng tượng cơ thể chúng ta là một ngôi nhà được xây dựng từ “bản thiết kế” có sẵn. Khi thi công, nhà thầu sẽ đọc bản thiết kế này để lấy “thông tin” cho quá trình xây dựng. Rồi một hôm chúng ta muốn lắp thêm hệ thống chống trộm. Chúng ta sẽ báo “thông tin” này đến nhà thầu yêu cầu họ thực hiện mà không cần chỉnh sửa “bản thiết kế”. mRNA chính là “thông tin”, là gien di truyền ADN nằm trong nhân tế bào. Nó giúp sản xuất những protein cần thiết cho hoạt động của cơ thể.
Khi tiêm vắc xin chứa mRNA của vi rút vào cơ thể người, nó sẽ mang thông tin của virút vào trong tế bào để sản xuất protein S đặc trưng, chính là những tua gai trên bề mặt của virút. Những protein này không phải là virút nên hoàn toàn vô hại. Hệ miễn dịch của chúng ta tưởng là có virút thật đang tấn công nên sẽ kích hoạt để sản xuất kháng thể phù hợp nhằm tiêu diệt hết các protein này. Thông tin kháng thể sẽ được lưu trữ cho các lần sau để khi xuất hiện virút thật thì cơ thể đã có ngay vũ khí để chống lại.
Phương pháp này đạt hiệu quả 95%, quan trọng hơn là giúp “sản xuất đại trà” vắc xin. Nhân loại cần ít nhất 3,5 tỉ liều vắc xin để đạt mức 50% tiêm chủng nhằm chấm dứt dịch bệnh. Các phương pháp khác, như làm yếu virút của Trung Quốc hay vektor của Nga (dùng virút khác không nguy hại cơ thể để đưa thông tin mRNA của virút vào cơ thể người) sẽ khó sản xuất vắc xin số lượng lớn trong thời gian ngắn vì tính phức tạp.
Katalin Kariko trong phòng làm việc.
Nhà khoa học kiên cường
Katalin Karikó sinh năm 1955 ở thị trấn nhỏ Kisujszallas phía bắc Hungary. Cô theo học đại học và làm tiến sĩ chuyên ngành sinh học tại Trường đại học Szeged ở miền nam Hungary. Sau đó, cô làm việc và nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Trung tâm Nghiên cứu Sinh học của trường. Năm 1985, khi chương trình nghiên cứu của trường đại học hết kinh phí, cô cùng chồng và con gái hai tuổi rời quê hương để sang Mỹ với 1.000 USD được nhét vào con gấu bông và theo đuổi hành trình mới của chính mình, bắt đầu làm nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Đại học Temple ở Philadelphia.
Năm 1989, cô nhận một vị trí cấp thấp là trợ lý giáo sư nghiên cứu tại Đại học Tổng hợp Pennsylvania (UPen), nơi cô làm việc với TS. Elliot Barnathan, một bác sĩ tim mạch. Cô không thể xin được tiền tài trợ để nghiên cứu, và khi TS. Barnathan rời trường đại học, Kariko đã bị bỏ rơi, không có phòng thí nghiệm hoặc hỗ trợ tài chính nào.
May mắn thay, một đồng nghiệp khác đã tin tưởng vào cô: TS. David Langer, một bác sĩ giải phẫu thần kinh, người đã thúc giục trưởng khoa phẫu thuật thần kinh cho cơ hội nghiên cứu của Kariko. Langer kể lại rằng không giống như các nhà khoa học khác, Kariko không bao giờ quan tâm đến bằng sáng chế hoặc cách kiếm tiền từ một khám phá mới. Langer cũng rời trường đại học sau đó.
Đến năm 1995, tức là 10 năm sau khi đến Mỹ, Kariko bị mất việc ở UPenn và sau đó lại bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư. Không còn tiền để hỗ trợ công việc của mình trên mRNA, cô đã rơi xuống bậc thấp hơn của học viện khoa học.
Nhưng chính cuộc gặp gỡ định mệnh bên chiếc máy photocopy vào cuối những năm 1990 đã thúc đẩy sự nghiệp của Kariko. Tại đây, cô đã gặp bác sĩ miễn dịch học Drew Weissman, người đang nghiên cứu vắcxin HIV. Bộ đôi bắt đầu hợp tác và viết đề án xin tài trợ, nhưng cũng không mấy may mắn.
Weissman nói: “Chúng tôi gần như không nhận được gì từ những đề án ấy. Mọi người không quan tâm đến mRNA. Những người xem xét các khoản tài trợ cho biết mRNA sẽ không phải là một liệu pháp tốt, vì vậy đừng bận tâm”.
Các tạp chí khoa học hàng đầu đã từ chối công trình của họ. Khi nghiên cứu cuối cùng được công bố, nó đã được chú ý rất ít.
Katalin Kariko
“Thông thường, vào thời điểm đó, mọi người đành phải nói lời tạm biệt và rời bỏ vì tình cảnh quá đỗi kinh khủng”, Kariko nói trong một cuộc phỏng vấn.
Nhưng cô vẫn kiên trì đối mặt với khó khăn. “Nhìn từ bên ngoài, nó có vẻ điên rồ, chật vật, nhưng tôi thấy hạnh phúc trong phòng thí nghiệm”, cô nói với Business Insider.
Năm 2005, Kariko và Weissman đã đạt được một bước đột phá lớn, cho phép RNA tổng hợp vượt qua hệ thống miễn dịch của cơ thể.
Công trình của họ đã thu hút sự chú ý của hai nhà khoa học chủ chốt. Một trong số họ là nhà sinh học tế bào gốc người Canada Derrick Rossi, người sau này đã giúp thành lập Công ty Moderna và đối tác tương lai của Pfizer, BioNTech. Rossi không chỉ công nhận nó là một bước đột phá mà giờ đây ông còn tin rằng Kariko và Weissman xứng đáng nhận giải Nobel hóa học.
Trải qua một số trường đại học khác nhau, năm 2014, Karikó gia nhập Công ty BioNTech của Đức với chức danh phó chủ tịch. Các nhà nghiên cứu tại Pfizer-BioNTech và Moderna đã sử dụng các kỹ thuật này để phát triển vắcxin của họ.
Thời điểm này, BioNTech vẫn là một cái tên “vô danh”, đến website còn chẳng có. Do vậy, có lẽ nằm mơ Karikó cũng không nghĩ sẽ có một ngày thế giới phải ghi nhớ tên cô, khi công trình nghiên cứu mRNA của cô - từng bị từ chối 20 năm trước - nay lại được dùng để điều chế vắc xin chống Covid-19 với thời gian kỷ lục chưa đầy 8 tháng, trong khi bình thường phải mất 5 - 10 năm.
Sơ đồ mRNA và TS. Katalin Kariko
“Nó sẽ biến đổi”, TS. Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Hoa Kỳ cho biết về nghiên cứu mRNA. “Nó đã được chuyển đổi cho COVID-19, nhưng cũng cho các vắcxin khác. HIV - những người trong lĩnh vực này đang rất phấn khích; cúm, sốt rét”.
Khi các thử nghiệm cho thấy vắcxin Pfizer-BioNTech chống coronavirus là an toàn và hiệu quả 95% vào tháng 11 năm 2020, phản ứng đầu tiên của Kariko là cảm giác “chuộc lỗi”, cô nói với The Daily Telegraph.
Bất chấp chiến thắng này sau cuộc đấu tranh lâu dài của mình, Kariko cho biết cô đang chờ đợi các đợt tiêm chủng hàng loạt vacxin để loại bỏ mối đe dọa của virus. “Khi đó, tôi sẽ ăn mừng thực sự”, cô nói với CNN.
Với công trình mRNA kể trên mang tên Katalin Karikó, nhiều nhà khoa học nổi tiếng như nhà sinh học tiến hóa Richard Dawkins đã dự đoán Karikó sẽ là ứng cử viên nặng ký nhất cho giải Nobel Y sinh học năm nay.
Việt Phương dịch
Nguồn: https://news.cgtn.com/
Tin tức liên quan
- Rào cản bủa vây thủy sản Nghệ An: [Bài 1] Hệ thống kiểm ngư tê liệt 16/04/2024
- Bộ Thương mại Mỹ sửa đổi mức đánh thuế tôm Việt Nam 20/09/2017
- Quảng Ninh bắt tay cùng 7 đơn vị để phát triển nuôi biển 01/04/2024
- Bộ trưởng Lê Minh Hoan và Chủ tịch Quảng Ninh mở 'hội nghị' giữa biển gỡ khó cho nuôi biển 31/03/2024
- Đề xuất chương trình tín dụng đầu tư nuôi biển công nghiệp 27/04/2020
Quý khách vui lòng nhập Email và gửi về cho chúng tôi:
Liên hệ tin bài, quảng cáo:
Email:thunm.vsp@gmail.com
Phone:0983.922.298