Trong bối cảnh biến đổi khí hậu tác động mạnh mẽ đến nuôi trồng thủy sản, mô hình nuôi cá tra thích ứng đã và đang là hướng đi bền vững. Với những cải tiến vượt bậc trong khoa học kỹ thuật và quản lý, mô hình không chỉ tăng hiệu quả kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường.
Cá tra, đặc sản của đồng bằng sông Cửu Long, lâu nay là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản nước ta. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức lớn. Tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long, nhiệt độ trung bình tăng, mực nước biển dâng, và tần suất xâm nhập mặn gia tăng đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của cá tra.
Các chuyên gia biến đổi khí hậu nhận định, Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực nhạy cảm trước tác động của biến đổi khí hậu. Hơn nữa, xâm nhập mặn, mực nước thấp và biến động nhiệt độ đã gây khó khăn trong việc duy trì nguồn nước đạt chuẩn cho nuôi trồng.
Trong bối cảnh đó, nhiều hộ nông dân và doanh nghiệp đã áp dụng mô hình nuôi cá tra ứng dụng công nghệ cao như hệ thống ao nuôi lót bạt, hệ thống tuần hoàn nước và các thiết bị cảm biến đo lượng ôxy hoà tan. Nhờ vậy mà người nuôi không còn phải lo ngại xâm nhập mặn hay biến động nguồn nước. Chất lượng cá đạt chuẩn xuất khẩu và giá bán tăng 15%.
Mô hình nuôi cá tra theo tiêu chuẩn ASC. Nguồn: AI
Thêm vào đó, ngành thủy sản đã tăng cường nghiên cứu và ứng dụng các giống cá tra kháng bệnh, đặc biệt kháng các loại bệnh do nước nhiễm mặn. Điều này đã giúp giảm đáng kể mức độ sử dụng kháng sinh trong nuôi trồng.
Hiện nay, việc thúc đẩy các tiêu chuẩn bền vững như ASC hay GlobalG.A.P đã trở thành xu hướng chủ đạo trong sản xuất. Các tiêu chuẩn này không chỉ giúp ngành thủy sản gia tăng giá trị sản phẩm xuất khẩu mà còn bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Một trong những mô hình nuôi cá tra tiêu biểu được triển khai trong năm 2024 tại Đồng bằng sông Cửu Long đó là mô hình nuôi cá tra theo công nghệ “sông trong ao” tại huyện Châu Phú, tỉnh An Giang. Hệ thống này sử dụng ao nuôi có đáy bê tông, được trang bị máy tạo sóng, máy sục khí, máy quạt nước và máy hút chất thải đáy, tạo dòng chảy tuần hoàn trong ao. Nhờ đó, môi trường nước luôn sạch, giảm thiểu ô nhiễm và hạn chế dịch bệnh. Theo thống kê của địa phương, khi triển khai mô hình này, nhiều hộ nuôi đã tăng sản lượng từ 20 – 30% so với phương pháp truyền thống, đồng thời giảm chi phí xử lý môi trường, thuốc kháng sinh, việc tái sử dụng nguồn nước cũng giúp giảm ô nhiễm đáng kể.
Tại huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, nhiều hộ nuôi cá tra đã áp dụng tiêu chuẩn ASC (Aquaculture Stewardship Council) nhằm hướng đến sản xuất bền vững và đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế. Mô hình này tập trung vào việc quản lý môi trường nuôi, sử dụng thức ăn có nguồn gốc rõ ràng và hạn chế tối đa việc sử dụng kháng sinh, giúp giảm chi phí sản xuất từ 10 – 15% và tăng giá bán sản phẩm từ 5 – 10% so với phương pháp truyền thống.
Ông Trần Văn Hải, một hộ nuôi tại xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh cho biết: “Sau khi chuyển sang nuôi theo tiêu chuẩn ASC, tôi thấy rõ sự khác biệt. Cá phát triển tốt, ít bệnh, giá bán cũng cao hơn trước.”
Việc áp dụng các mô hình nuôi cá tra tiên tiến như “sông trong ao” và tiêu chuẩn ASC không chỉ giúp nâng cao hiệu quả kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững ngành thủy sản tại Đồng bằng sông Cửu Long. Từ các mô hình thực tế cho thấy, mô hình nuôi cá tra thích ứng biến đổi khí hậu không chỉ là giải pháp bền vững mà còn góp phần giữ gìn môi trường, đảm bảo an ninh lương thực, là hướng đi lâu dài để ngành thủy sản Việt Nam tiến xa trên thị trường quốc tế.
Minh Khuê
thuysanvietnam.com.vn
Trong 4 tháng đầu năm 2025, sản lượng thu hoạch cá tra của cả nước lũy kế ước đạt khoảng 531.300 tấn, tăng 4,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Giá cá tra nguyên liệu duy trì ổn định và có xu hướng tăng từ cuối năm 2024 đến đầu tháng 3/2025, điều này cũng tạo động lực giúp người nuôi duy trì sản xuất.
