Quảng Ninh đang quyết tâm thực hiện một cuộc tái cơ cấu lớn cho ngành nuôi trồng thủy sản trên biển nhằm chuyển đổi mô hình quản lý manh mún sang phát triển hiện đại, quy mô lớn và bền vững. Mục tiêu chủ yếu là quy hoạch vùng nuôi và hoàn thiện hồ sơ cấp phép, giao khu vực biển.
Công tác tái cơ cấu nuôi trồng thủy sản (NTTS) là tạo bước đi pháp lý căn cơ giúp ổn định sản xuất, cho phép người NTTS được vay vốn và hỗ trợ khi thiên tai, đồng thời bảo vệ các vùng di sản thiên nhiên khỏi hoạt động thiếu kiểm soát.
Sau hơn 4 năm triển khai, tỉnh đã đạt kết quả quan trọng với việc quy hoạch 45.146 ha vùng biển cho NTTS, trong đó diện tích để thực hiện thu hút đầu tư là trên 14.000 ha. Đến trước ngày 1/7, đã có 41 giấy phép được cấp cho tổ chức với diện tích hơn 4.150 ha, và chính quyền địa phương giao hơn 503 ha cho 817 cá nhân.
Điểm nghẽn từ quy hoạch
Tuy nhiên, cuộc tái cơ cấu đang vấp phải những thách thức lớn. Tỷ lệ hoàn thiện hồ sơ và giao khu vực biển cho người dân còn quá thấp, mới chỉ đạt 5.000/45.000 ha quy hoạch. Theo Sở NN&MT, công tác quy hoạch và giao khu vực biển NTTS đang đối mặt với nhiều hạn chế, chồng chéo và chậm tiến độ.
Nhiều khu vực quy hoạch chưa đồng bộ do thiếu ý kiến từ các cơ quan thẩm quyền, dẫn đến chồng lấn nghiêm trọng vào các tuyến luồng hàng hải, vùng nước cảng biển, thậm chí là vùng đệm Di sản vịnh Hạ Long. Vị trí quy hoạch cũng còn nhiều bất cập về mặt kỹ thuật và môi trường như nằm trong vùng sóng gió, đáy địa hình phức tạp (đặc khu Vân Đồn) hay bị ảnh hưởng bởi độ mặn thấp (phường Hà An).
Tiến độ thực hiện giao biển rất chậm, chỉ đạt 5,6% tổng diện tích quy hoạch (tính đến 19/9). Trong đó, nhiều hồ sơ của cá nhân, hộ gia đình đã có quyết định giao nhưng chưa thể giao thực địa. Đặc biệt, nhu cầu của doanh nghiệp lớn hơn nhiều so với diện tích quy hoạch có thể đáp ứng, nhưng việc xây dựng tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư và giải quyết hồ sơ lại lúng túng, chậm trễ. Tình trạng chây ỳ nghĩa vụ tài chính cũng đáng báo động, với hơn 70 tỷ đồng tiền sử dụng khu vực biển của 12 tổ chức bị quá hạn.
Rào cản chi phí và tâm lý của ngư dân
Sự chậm trễ còn xuất phát từ chỗ ngư dân chưa mặn mà hợp thức hóa. Theo ông Đỗ Đình Minh, Chi cục trưởng Chi cục Biển, Hải đảo và Thủy sản, Kiểm ngư (Sở NN&MT), để được cấp phép và giao khu vực biển, người dân và doanh nghiệp bắt buộc phải hoàn thiện bộ hồ sơ (phức tạp) theo quy định của pháp luật và hoàn thành nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
Bộ hồ sơ này gồm nhiều hạng mục như Thuyết minh dự án đầu tư, Bản đồ/Sơ đồ khu vực biển, và ĐTM, khiến người dân không thể tự làm mà phải thuê và tự thỏa thuận về giá cả với đơn vị tư vấn. Sở TN&MT chỉ thực hiện chức năng quản lý nhà nước, thẩm định và cấp phép, không cung cấp các dịch vụ tư vấn này.
Một thành viên HTX ở Vân Đồn chia sẻ chi phí thuê tư vấn lập hồ sơ cho 14 ha biển đã lên tới 250 triệu đồng, chưa kể thuế đóng hằng năm gần 100 triệu đồng. Chi phí này càng nặng nề hơn khi thiệt hại do bão Yagi 2024 còn chưa hết dư âm, và giá hàu thương phẩm lại giảm kịch sàn (chỉ còn 5.000 đồng/kg). Hơn nữa, để giảm chi phí, một số ngư dân đang chờ gom người, gom biển, thành lập HTX để có diện tích lớn, từ đó hưởng đơn giá tư vấn thấp hơn, điều này cũng góp phần làm chậm quá trình hoàn thiện hồ sơ.
Cùng với đó, nhận thức và trách nhiệm pháp luật của người dân còn thấp do thói quen nuôi không phép, xem thủ tục hành chính là yêu cầu phát sinh, và nhiều hộ nuôi từ trước không phải trả tiền nên có tâm lý chây ỳ, không muốn làm thủ tục pháp lý theo quy định. Tình trạng này, cùng với việc thiếu phương tiện quản lý và kinh phí tại cấp xã, phường, đã tạo ra nguy cơ tranh chấp, mất an ninh trật tự và cản trở việc thiết lập trật tự pháp lý bền vững cho hoạt động nuôi trồng trên biển.
Quyết tâm tháo gỡ và cảnh báo thu hồi
Trước thực trạng chậm trễ đáng báo động, Đặc khu Vân Đồn, nơi trọng điểm NTTS, đã ra văn bản khẩn cấp đôn đốc người dân hoàn thiện hồ sơ để được giao khu vực biển NTTS. Nếu không thực hiện xong trước ngày 30/10, UBND đặc khu sẽ thu hồi chủ trương bố trí khu vực biển đã đăng ký và giao cho tổ chức, cá nhân khác có nhu cầu.
Đề cập đến vấn đề này, tại họp báo thường kỳ Quý III, ông Ngô Quang Hưng, Chánh Văn phòng UBND tỉnh Quảng Ninh, cho biết tỉnh đã và đang tích cực tìm giải pháp hỗ trợ thiết thực. Tỉnh và Sở NN&MT đang nghiên cứu các cơ chế để giảm thiểu chi phí đầu vào, bao gồm xem xét giảm thuế sử dụng biển theo quy định của pháp luật.
Chánh Văn phòng UBND tỉnh cũng tái khẳng định sự cần thiết và quyết tâm của tỉnh trong việc thực hiện chủ trương cấp phép và giao khu vực biển nuôi trồng thủy sản. Đây là giải pháp then chốt nhằm phát triển kinh tế biển bền vững, ổn định sản xuất và tránh rủi ro, thiệt hại. Quảng Ninh sẽ kiên quyết và đồng bộ triển khai chủ trương này, đồng thời bày tỏ mong muốn bà con ngư dân tích cực hưởng ứng, bởi lẽ đây chính là lợi ích kép: vừa đảm bảo sinh kế lâu dài, an toàn cho người nuôi biển, vừa thúc đẩy quản lý tài nguyên hiệu quả của Nhà nước.
Nguồn: https://congluan.vn/nuoi-trong-thuy-san-o-quang-ninh-vi-sao-ngu-dan-chua-man-ma-lam-ho-so-cap-phep-10312122.html
