Thực hiện quy định chống đánh bắt hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU), tỉnh An Giang có hàng trăm tàu cá chưa đủ điều kiện để ra khơi. Giải quyết việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp cho hàng ngàn lao động phụ thuộc nghề này là vấn đề mà địa phương đang nỗ lực thực hiện.
Phóng viên Báo Công lý đã có cuộc trao đổi với PGS. TS Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghề cá Việt Nam xung quanh vấn đề này.
PV: Ông nhận định thế nào về tiềm năng kinh tế biển của tỉnh An Giang, đặc biệt là thế mạnh của ngành thủy, hải sản?
PGS TS Nguyễn Chu Hồi: Vùng biển An Giang nằm trọn trong vịnh Thái Lan với diện tích khoảng 63.290 km2, hơn 140 hòn đảo lớn nhỏ cấu thành 5 quần đảo là: quần đảo Hà Tiên (Hải Tặc), quần đảo Bà Lụa, quần đảo An Thới, quần đảo Nam Du và quần đảo Thổ Chu. Trong số đó, lớn nhất là đảo Phú Quốc và xa nhất là quần đảo Thổ Chu. Kinh tế biển đang chiếm gần 80% GRDP của tỉnh.
Các đảo và quần đảo thuộc tỉnh An Giang có thiên nhiên tươi đẹp, giàu tiềm năng bảo tồn thiên nhiên, chứa đựng các giá trị tài nguyên độc đáo của rừng biển, lại vừa là những cụm/tuyến phòng thủ và bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo và biên giới phía Tây Nam Tổ quốc.
Nhìn từ góc độ kinh tế, mỗi hòn đảo là một “viên ngọc xanh” trên nền biển bạc. Nhìn từ góc độ pháp lý, mỗi hòn đảo là một “cột mốc chủ quyền tự nhiên” của quốc gia. Nhìn từ góc độ an ninh - quốc phòng, mỗi hòn đảo là một “chiến hạm không thể đánh chìm”.
An Giang còn được biết đến là một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về quy mô khai thác thủy sản và nuôi trồng thủy sản trên biển. Theo thống kê, toàn tỉnh có khoảng 9.800 tàu khai thác thủy sản, chiếm hơn 10% cả nước.
Sản lượng khai thác trung bình hằng năm đạt 585.000 tấn, chiếm khoảng 16% tổng sản lượng khai thác của cả nước và trên 40% sản lượng khai thác của vùng. Ngoài thế mạnh có ngư trường rộng, sản lượng khai thác hải sản lớn, tỉnh An Giang còn có nhiều tiềm năng để phát triển nghề nuôi biển.
Phân tích sơ bộ nói trên cho thấy “kinh tế biển” là một trong những động lực tăng trưởng chính của tỉnh, kết hợp chặt chẽ với bảo đảm quốc phòng, an ninh. Vùng biển, đảo An Giang rộng lớn, giàu tài nguyên đa dạng sinh học và các hệ sinh thái nhiệt đới - là điều kiện thuận lợi để phát triển ngành thủy sản, bao gồm cả khai thác và nuôi trồng.
PV: Thưa ông, bên cạnh những mặt thuận lợi, thì tỉnh An Giang có gặp phải khó khăn, thách thức gì trong chiến lược đưa kinh tế biển trở thành lĩnh vực mũi nhọn của địa phương?
PGS TS Nguyễn Chu Hồi: Phát triển kinh tế biển tỉnh An Giang cần hướng tới kinh tế “xanh” bền vững. Tuy nhiên, để chuyển từ kinh tế biển “nâu” sang “xanh”, tỉnh An Giang vẫn còn đối mặt với những khó khăn, thách thức cơ bản, như: nhận thức về tăng trưởng xanh và kinh tế biển xanh của các cấp, các ngành, các địa phương ven biển và người dân còn chưa đầy đủ, thậm chí vẫn còn không ít khác biệt.
Việc chuẩn bị điều kiện để chuyển dịch cơ cấu theo hướng chuyển đổi xanh ở các ngành, các địa phương trong tỉnh vẫn còn vướng mắc và hạn chế. Nhất là trong điều kiện cơ sở hạ tầng ở các vùng biển, ven biển và hải đảo còn chưa tương xứng với yêu cầu. Hạ tầng số và hạ tầng xanh còn hạn chế, chưa đồng bộ, hiệu quả sử dụng thấp.
Các ngành, lĩnh vực kinh tế biển mới có tính tái tạo và xanh chậm được triển khai thực hiện. Thiếu các số liệu và thông tin khoa học - công nghệ có tính hệ thống và được cập nhật về nguồn vốn tự nhiên, các hệ sinh thái biển, đảo làm cơ sở cho việc triển khai các hành động cụ thể liên quan tới phát triển kinh tế biển xanh ở tỉnh.
Khoa học - công nghệ và nguồn nhân lực biển được xác định là khâu đột phá phát triển kinh tế biển xanh và bền vững nhưng chưa được đánh giá đúng mức và đầy đủ.
Tình hình khai thác, sử dụng tài nguyên biển, đảo và vùng ven biển chưa hiệu quả, thiếu bền vững, còn thủ công, lạc hậu. Chủ yếu vẫn ưu tiên khai thác tài nguyên biển ở dạng vật chất, không tái tạo, các giá trị chức năng, phi vật chất và có khả năng tái tạo của các hệ thống tài nguyên biển còn ít được chú trọng như: giá trị vị thế của các mảng không gian biển, ven biển và đảo; giá trị dịch vụ của các hệ sinh thái; thậm chí các giá trị văn hóa biển đặc trưng.
Môi trường biển bị ô nhiễm, các hệ thống tài nguyên biển bị suy thoái, chất thải không qua xử lý từ các lưu vực sông và vùng ven biển, cũng như trên các đảo có người sinh sống đổ vào biển ngày càng nhiều. Các vật chất nhận chìm, lấn biển, các sự cố môi trường biển (thải hoá chất độc hại, sự cố tràn dầu,…), vẫn có chiều hướng tăng và chưa đánh giá đúng tác động lâu dài của nó.
Đa dạng sinh học biển và nguồn lợi hải sản giảm sút, các hệ sinh thái biển quan trọng (rạn san hô, thảm cỏ biển, rừng ngập mặn, bãi triều bùn cát, các bãi đá và cồn ngầm) và nơi cư trú tự nhiên của các loài ở ven biển, ven bờ và trên đảo bị mất hoặc bị thu hẹp diện tích.
Biển đảo và vùng ven biển trong tỉnh vẫn chủ yếu được quản lý theo ngành thông qua các luật pháp và chính sách ngành, trong khi cơ chế phối hợp giữa các bên liên quan còn ít phát huy tác dụng, chậm được thể chế hóa, chưa khả thi. Quy hoạch không gian biển quốc gia đã được Quốc hội thông qua, nhưng việc triển khai ở cấp địa phương còn lúng túng.
PV: Ông có khuyến nghị gì để địa phương có thể đảm bảo tăng trưởng ổn định cho ngành hàng xuất khẩu thủy sản trong điều kiện nguồn lợi thủy, hải sản giảm sút và ngành thủy sản phải thực hiện nghiêm ngặt các quy định về IUU?
PGS TS Nguyễn Chu Hồi: Tỉnh An Giang sở hữu một vùng biển rộng, bờ biển dài không chịu ảnh hưởng trực tiếp của bão. Vùng ven biển có khí hậu ấm áp quanh năm, đây là điều kiện để địa phương đẩy mạnh nghề nuôi hải sản trên biển (nuôi biển) nhằm bù đắp cho sản lượng hải sản đánh bắt bị sụt giảm.
Để phát triển mạnh nghề nuôi biển, tỉnh An Giang cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế biển theo hướng dài hạn, đồng bộ; cơ cấu lại các ngành kinh tế biển theo hướng hiện đại, ưu tiên phát triển nuôi trồng gắn với du lịch biển; nuôi trồng thủy sản công nghệ cao gắn với công nghiệp chế biến; đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức về phát triển bền vững kinh tế biển gắn với bảo vệ tài nguyên, môi trường biển; xây dựng xã hội gắn kết với biển;
Bảo vệ hệ sinh thái biển, ứng phó biến đổi khí hậu, đảm bảo khai thác tài nguyên bền vững; tăng cường quốc phòng, an ninh trên biển, mở rộng hợp tác quốc tế, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác hải sản; huy động nguồn lực, thu hút đầu tư vào kinh tế biển, đẩy mạnh hợp tác Công - Tư, tạo sức bật cho kinh tế biển An Giang.
Thực tế trong thời gian qua, tại địa phương đã xuất hiện nhiều mô hình hay và cách làm sáng tạo, nhất là mô hình nuôi xen kết hợp tôm - cua, tôm sú - tôm càng xanh. Mô hình nuôi cá mú, cá bớp trong lồng bè trên vùng biển quần đảo Nam Du; nuôi sò huyết bãi bồi và dưới tán rừng phòng hộ ven biển vùng An Minh, An Biên; ươm giống, nuôi thương phẩm cá chim vây vàng quy mô công nghiệp trong lồng nhựa HDPE tại Phú Quốc,... Công ty Australis đang thí điểm mô hình nuôi cá biển khép kín, công nghệ cao sau khi đã thành công gần 20 năm nuôi ở vịnh Vân Phong, tỉnh Khánh Hoà.
Ngoài ra, tỉnh đã phát huy lợi thế nuôi và chế tác ngọc trai, nuôi nhuyễn thể hai mảnh vỏ, trồng và chế biến rong biển, nuôi và chế biến hải sâm, cầu gai,... mang lại giá trị kinh tế cao, nhen nhóm cho việc phát triển một ngành kinh tế biển mới: “dược liệu biển”.
Việc đẩy mạnh phát triển nghề nuôi biển như “một mũi tên” trúng hai đích, vừa giải quyết công ăn việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân có nhiều năm gắn bó với nghề biển, vừa góp phần tạo ra nguồn nguyên liệu thủy, hải sản phục vụ cho thị trường, đảm bảo mức tăng trưởng cho ngành thủy sản vốn đang bị suy giảm do sản lượng đánh bắt bị sụt giảm.
PV: Xin cảm ơn ông!
Nguồn: https://congly.vn/phat-trien-nghe-nuoi-bien-la-mot-giai-phap-gop-phan-thuc-hien-chong-khai-thac-iuu-502482.html
